Pompy do centralnego ogrzewania – jakie są typy i kiedy który wybrać?

Pompa do centralnego ogrzewania to element, bez którego nowoczesna instalacja grzewcza po prostu nie działałaby tak, jak powinna. To ona wprawia wodę w ruch, dostarczając ciepło z kotła, pompy ciepła czy wymiennika do grzejników i ogrzewania podłogowego. Dzięki niej w każdym pomieszczeniu można cieszyć się stałą temperaturą, a ciepło jest rozprowadzane równomiernie.

W tym poradniku wyjaśnimy, jakie są obecnie stosowane rodzaje pomp do CO, jak dobrać odpowiedni model do swojej instalacji oraz jakie błędy w montażu i eksploatacji mogą skrócić żywotność urządzenia.

Jak działa pompa obiegowa w instalacji CO?

Zasada działania pompy obiegowej jest prosta: urządzenie wytwarza odpowiednie ciśnienie, aby woda w instalacji mogła pokonać opory stawiane przez rury, kolanka, zawory i inne elementy układu. W efekcie ciepła woda trafia tam, gdzie jest potrzebna – do grzejników, pętli podłogówki czy wymienników ciepła.

Przy wyborze pompy zwraca się uwagę na kilka podstawowych parametrów:

• Wydajność (m³/h) – informuje, jaką ilość wody pompa może przetłoczyć w ciągu godziny.
• Wysokość podnoszenia (m) – określa, jakie ciśnienie urządzenie może wytworzyć, aby pokonać opory instalacji.
• Pobór mocy (W) – ma wpływ na koszty eksploatacji.
• EEI (współczynnik efektywności energetycznej) – im niższy, tym pompa jest bardziej energooszczędna.

Rodzaje pomp do ogrzewania

Pompy elektroniczne o zmiennej prędkości

Obecnie w instalacjach centralnego ogrzewania stosuje się głównie pompy elektroniczne. Dzięki wbudowanej automatyce potrafią one dostosować swoją prędkość obrotową do aktualnego zapotrzebowania instalacji. Mogą pracować w trybie stałego ciśnienia, proporcjonalnego ciśnienia lub w trybie automatycznym, w którym samodzielnie dopasowują parametry pracy.
To rozwiązanie jest ciche, energooszczędne i pozwala wydłużyć żywotność całego systemu grzewczego.

➡️ Zobacz naszą ofertę pompy elektroniczne.

Pompy stałoobrotowe – tylko w starszych instalacjach

Pompy stałoobrotowe były powszechnie stosowane w przeszłości, jednak ze względu na obecne wymagania dotyczące efektywności energetycznej (EEI) zostały praktycznie całkowicie zastąpione przez pompy elektroniczne. Obecnie spotyka się je głównie jako elementy istniejących, starszych instalacji.

Pompy do cyrkulacji ciepłej wody użytkowej

Osobnym typem są pompy do cyrkulacji CWU. Ich zadaniem jest utrzymywanie stałego obiegu ciepłej wody w instalacji, tak aby po odkręceniu kranu woda była dostępna od razu, bez oczekiwania na jej dopłynięcie z zasobnika czy kotła.
Wymagają one zastosowania materiałów dopuszczonych do kontaktu z wodą pitną, takich jak brąz czy stal nierdzewna.

➡️ Sprawdź pompy do cyrkulacji CWU.

Pompy do instalacji solarnych

W instalacjach solarnych, które wykorzystują kolektory słoneczne do podgrzewania wody, stosuje się specjalne pompy solarne. Ich zadaniem jest wymuszanie obiegu czynnika roboczego pomiędzy kolektorami a zasobnikiem wody. Ten rodzaj pomp musi pracować w szczególnych warunkach – często w wysokich temperaturach i przy zmiennym obciążeniu.

Czym różni się pompa solarna od zwykłej pompy do CO?

• Odporność na wysokie temperatury – pompy solarne mogą pracować w temperaturze medium nawet do ok. 110°C w trybie ciągłym, a w krótkim okresie wytrzymują temperatury dochodzące do 140°C.
• Materiały konstrukcyjne – stosuje się korpusy i uszczelnienia odporne na długotrwały kontakt z glikolem propylenowym lub etylenowym, który jest najczęściej stosowanym czynnikiem w układach solarnych.
• Zakres regulacji – w pompach solarnych często spotyka się możliwość płynnej regulacji prędkości obrotowej, aby dostosować przepływ do aktualnej mocy kolektorów.
• Współpraca z automatyką solarną – pompy te są zwykle sterowane przez dedykowane sterowniki, które na podstawie różnicy temperatur pomiędzy kolektorami a zasobnikiem decydują o ich załączeniu.

➡️ Zobacz pompy do instalacji solarnych.

Mokry wirnik czy suchy wirnik?

W pompach z mokrym wirnikiem elementy ruchome chłodzone są wodą z instalacji, co zapewnia cichą pracę i brak konieczności smarowania. To rozwiązanie najczęściej stosowane w domowych instalacjach grzewczych.
Pompy z suchym wirnikiem charakteryzują się większą sprawnością i lepiej sprawdzają się w instalacjach przemysłowych lub przy dużych mocach, jednak są głośniejsze i wymagają więcej konserwacji.

Jak dobrać pompę do instalacji – praktyczny przewodnik

1. Określ wymaganą wydajność
W typowym domu jednorodzinnym o powierzchni ok. 120 m² zapotrzebowanie na przepływ wody w instalacji wynosi zwykle 0,8–1,2 m³/h.

2. Sprawdź potrzebną wysokość podnoszenia
Dla prostych instalacji domowych wystarcza 3–6 m. W większych budynkach, z długimi obiegami lub dużą liczbą kształtek, może być potrzebna pompa o wyższej wartości.

3. Dopasuj charakterystykę pracy do instalacji

• W instalacjach grzejnikowych często sprawdza się tryb proporcjonalny.
• Przy ogrzewaniu podłogowym lepsze efekty daje stabilne ciśnienie proporcjonalne, które zapobiega szumom i poprawia komfort cieplny.
• W instalacjach mieszanych warto zastosować tryb automatyczny, który samodzielnie dostosowuje parametry pracy pompy.

4. Uwzględnij efektywność energetyczną
Wybieraj modele o współczynniku EEI ≤ 0,23 – będą zużywać mniej prądu.

5. Zwróć uwagę na wymiary i przyłącza
Standardowe rozstawy montażowe w pompach do domów jednorodzinnych to 130 mm i 180 mm.
Bardzo ważny jest także rodzaj i średnica przyłącza:

• W domach jednorodzinnych najczęściej stosuje się przyłącza gwintowane o średnicach G1, G1 ½ lub G2(odpowiednio DN25, DN32 i DN40).
• W większych instalacjach – np. w budynkach wielorodzinnych, obiektach użyteczności publicznej czy zakładach przemysłowych – często wykorzystuje się większe średnice (DN50, DN65, DN80 i więcej) oraz przyłącza kołnierzowe, które ułatwiają montaż i demontaż cięższych pomp oraz zapewniają większą szczelność połączenia.

Wybór średnicy i rodzaju przyłącza powinien być zgodny z przekrojami rur w instalacji – zbyt małe przyłącze może ograniczyć przepływ, a zbyt duże niepotrzebnie podniesie koszty zakupu.

Dobór do różnych typów instalacji – przykłady

• Mały dom jednorodzinny z grzejnikami: elektroniczna pompa 25-40 o przepływie ok. 1 m³/h i wysokości podnoszenia 4 m.
• Podłogówka z rozdzielaczami: pompa elektroniczna z trybem proporcjonalnym i niskim EEI.
• Instalacja mieszana: pompa z trybem automatycznego dostosowania wydajności, współpracująca z zaworem mieszającym.
• Cyrkulacja CWU: pompa z korpusem z brązu lub stali nierdzewnej, najlepiej z wbudowanym zegarem lub termostatem.

Najczęstsze błędy przy doborze i montażu pomp

1. Jednym z najczęstszych błędów jest przewymiarowanie pompy – zbyt duża moc powoduje szumy w instalacji, niepotrzebne zużycie prądu i szybsze zużycie elementów.
2. Drugim problemem jest błędny montaż – pompa powinna być zamontowana z wałem w pozycji poziomej, a korpus musi być ustawiony zgodnie z kierunkiem przepływu.
3. Trzecim częstym zaniedbaniem jest brak ochrony przed zanieczyszczeniami. Osadzający się szlam czy kamień mogą szybko uszkodzić urządzenie. Rozwiązaniem są separatory zanieczyszczeń lub filtroodmulniki.

Konserwacja i wymiana pompy

Pompa, która zaczyna hałasować, ma zauważalnie mniejszy przepływ lub przegrzewa się, zwykle wymaga przeglądu lub wymiany. W nowoczesnych instalacjach, przy zastosowaniu filtrów i separatorów, pompy elektroniczne potrafią pracować bezawaryjnie nawet 10–15 lat.

Automatyka i sterowanie pompą

Coraz częściej pompy są połączone z systemami sterowania, które automatycznie regulują ich pracę w zależności od temperatury zewnętrznej, harmonogramu czy aktualnego zapotrzebowania.
Dzięki temu instalacja działa stabilnie, a koszty eksploatacji są niższe.

➡️ Sprawdź naszą ofertę automatyki ciepłowniczej.

FAQ – najczęstsze pytania

Czym różni się pompa do CO od pompy cyrkulacyjnej CWU?
Pompa CO pracuje w zamkniętym obiegu grzewczym i jest odporna na wyższe temperatury. Pompa CWU utrzymuje stały obieg wody użytkowej i jest wykonana z materiałów dopuszczonych do kontaktu z wodą pitną.

Jak obliczyć wymaganą wysokość podnoszenia?
Trzeba zsumować opory hydrauliczne w najdłuższym obiegu instalacji. W domach jednorodzinnych zwykle mieści się to w przedziale 3–6 m.

Czy wymiana starej pompy na elektroniczną się opłaca?
Tak – pompy elektroniczne zużywają znacznie mniej energii, pracują ciszej i wydłużają żywotność instalacji.