Jak dobrać zamiennik siłownika Danfoss AMB 162/182?

Wprowadzenie

Siłowniki Danfoss serii AMB 162/182 to popularne napędy do zaworów mieszających i rozdzielających w instalacjach grzewczych. Obecnie Danfoss wprowadził już nową, trzecią generację tych siłowników, zastępując starsze modele nowszymi konstrukcjami​. Starsze wersje (tzw. druga generacja) siłowników AMB 162/182 nie są już produkowane – wiele z ich numerów katalogowych zostało wycofanych z oferty i zastąpionych nowymi odpowiednikami. W tym artykule wyjaśniamy, jak dobrać nowy siłownik Danfoss AMB 162 lub AMB 182 jako zamiennik starszego modelu, który jest niedostępny. Przedstawiamy krok po kroku, na co zwrócić uwagę przy doborze, oraz zestawienie starych vs. nowych numerów katalogowych. Ponadto wskazujemy kompatybilność nowych siłowników z zaworami (zarówno Danfoss, jak i innych producentów) oraz podajemy przykłady najpopularniejszych modeli dostępnych na rynku. 

Nowa generacja siłowników Danfoss AMB 162/182

Danfoss w 2021 roku wprowadził trzecią generację elektrycznych siłowników obrotowych AMB 162/182​. Nowe modele zachowują ogólną funkcjonalność poprzedników, ale zostały unowocześnione pod względem parametrów i wyposażenia. Wszystkie nowe siłowniki mają standardowy kąt obrotu 90° oraz dostępne są w wersjach o momentach 5 Nm, 10 Nm i 15 Nm (odpowiednio do wielkości zaworu)​. Udoskonalono także szybkość działania – dostępne warianty prędkości to 15, 30, 60, 120, 240 lub 480 sekund na 90°​ (w zależności od modelu). Zakres dostępnych napięć i sygnałów sterujących pozostał szeroki: nowe siłowniki występują w wersjach zasilanych 230 V AC oraz 24 V (AC/DC), ze sterowaniem 2-punktowym, 3-punktowym lub analogowym (0(2)-10 V / 0(4)-20 mA)​. Oznacza to, że pod względem podstawowych parametrów elektrycznych nowa generacja pokrywa potrzeby większości dotychczasowych zastosowań.

Wycofanie starszych modeli: Wraz z wprowadzeniem nowej generacji, Danfoss wycofał z oferty starsze modele AMB 162/182 drugiej generacji. Ich numery katalogowe 082H00xx zostały zastąpione nowymi 082H02xx – odpowiednikami trzeciej generacji​. Przykładowo, dawne wykonanie AMB 162 5Nm 3-punktowy 140s 24V o numerze 082H0013 zostało zastąpione przez AMB 162 5Nm 3-punktowy 120s 24V numer 082H0213​. Zmiany te często obejmują drobną korektę czasu obrotu (np. 140s zastąpiono 120s) lub uspójnienie oferty (jedno nowe wykonanie zastępuje dwa stare – zobacz tabelę porównawczą poniżej). Jeśli więc Twój stary siłownik ma numer katalogowy, którego nie widzisz w bieżących ofertach, istnieje duża szansa, że odpowiada mu nowy numer trzeciej generacji.

Nowe funkcje i cechy: Trzecia generacja wprowadza także szereg ulepszeń konstrukcyjnych. Siłowniki wyposażono w diody LED sygnalizujące m.in. kierunek obrotu napędu oraz (w modelach 2- i 3-punktowych) zadziałanie wbudowanego wyłącznika pomocniczego​. Posiadają one również czytelny wskaźnik aktualnego położenia zaworu oraz mechanizm ręcznego sterowania – pokrętło/sprzęgło, które umożliwia ręczne przestawienie zaworu po odblokowaniu (bez demontażu siłownika)​. Zastosowano zabezpieczenie przed uszkodzeniem silnika w razie zablokowania zaworu – siłownik nie ulegnie awarii nawet przy zablokowanym trzpieniu​. Modele analogowe otrzymały możliwość zmiany prędkości poprzez przełączniki DIP, co pozwala dostosować czas obrotu (np. wybór między 60, 90 a 120 s) do wymagań układu​. Wszystkie te usprawnienia sprawiają, że nowe siłowniki AMB są bardziej uniwersalne, trwałe i przyjazne w obsłudze, zapewniając cichą i niezawodną pracę w instalacji​. Ważne jest przy tym, że sposób montażu mechanicznego pozostał taki sam – dzięki temu nowy siłownik pasuje do tego samego zaworu co stary (ewentualnie z użyciem odpowiedniego adaptera, o czym dalej).

Dobór zamiennika krok po kroku

Dobierając nowy siłownik jako zamiennik za stary model, warto przeanalizować kilka kluczowych parametrów. Poniżej przedstawiamy instrukcję krok po kroku, która pomoże upewnić się, że wybrany zamiennik będzie właściwy:

1. Sprawdź napięcie zasilania: Ustal, jakim napięciem był zasilany stary siłownik – czy była to wersja 230 V AC, czy 24 V (najczęściej 24 V AC w przypadku sterowania 3-punktowego lub 24 V AC/DC w przypadku modeli analogowych). Nowe siłowniki AMB 162/182 występują w obu tych wariantach zasilania​, więc dobierz zamiennik o tym samym napięciu znamionowym. Np. jeśli twój poprzedni siłownik był na 230 V, wybierz odpowiednik 230 V; jeśli był na 24 V – wybierz 24 V. Upewnij się też, czy potrzebujesz wersji przystosowanej do prądu stałego (dotyczy to głównie modeli analogowych 0-10 V, które w trzeciej generacji działają zarówno na 24 V AC, jak i 24 V DC).

2. Określ sygnał sterujący: Zidentyfikuj, w jaki sposób był sterowany stary siłownik. Dostępne opcje to:

   • 2-punktowy (ON/OFF) – siłownik otwiera się lub zamyka w odpowiedzi na załączanie zasilania,

   • 3-punktowy (floating) – siłownik jest sterowany dwoma sygnałami (np. „otwieraj” i „zamykaj”) i zatrzymuje się w pośrednich pozycjach po wyłączeniu sygnału,

   • analogowy (modulujący) – siłownik ustawia pozycję proporcjonalnie do sygnału analogowego (np. 0–10 V lub 4–20 mA).
     Nowa generacja AMB oferuje wszystkie te rodzaje sterowania – modele 2- i 3-punktowe oraz modele analogowe​. Wybierz zamiennik o takim samym typie sygnału sterującego, jaki miał poprzedni. Przykładowo, jeśli wcześniej był to siłownik 3-punktowy, nowy także powinien być 3-punktowy (oznaczenia Danfoss: „3p” w nazwie); jeśli był to model analogowy (oznaczenie „mod”), nowy również musi być analogowy.

3. Dopasuj moment obrotowy (siłę): Siłowniki AMB 162/182 występują w różnych wariantach siły, dostosowanych do wielkości i typu zaworu. AMB 162 to modele o momencie 5 Nm (przeznaczone do mniejszych zaworów mieszających, zazwyczaj DN15–50), natomiast AMB 182 to modele o momencie 10 Nm lub 15 Nm (dla większych zaworów, DN50 wzwyż)​. Sprawdź, jaki moment obrotowy miał twój stary siłownik (często można to odczytać z tabliczki znamionowej lub dokumentacji – np. „5 Nm” lub „10 Nm”). Następnie dobierz nowy model o nie mniejszym momencie. Zazwyczaj:

   • Wszystkie stare AMB 162 miały 5 Nm – ich zamiennikiem będzie znów AMB 162 (5 Nm).

   • Stare AMB 182 mogły być 10 Nm lub 15 Nm – w trzeciej generacji również są wersje 10 Nm i 15 Nm. Wybierz tę odpowiadającą twojemu zaworowi (np. dla zaworu DN80 raczej 15 Nm). Pamiętaj, że lepiej dobrać moment równy lub wyższy od wymaganego przez zawór, aby siłownik bez problemu obracał zawór w pełnym zakresie.

4. Porównaj czas obrotu (prędkość działania): Różne warianty siłowników mają różne czasy przestawienia o pełne 90°. Starsze modele drugiej generacji występowały m.in. w wersjach ~70 s, ~140 s, ~280 s (na 90° obrotu). W nowej generacji Danfoss nieco zmodyfikował te wartości – typowe dostępne czasy to 60 s zamiast 70 s, 120 s zamiast 140 s, 240 s zamiast 280 s itp., a także bardzo szybkie 15 s lub wolniejsze 480 s w wybranych modelach​. Dlatego przy doborze zamiennika sprawdź, jaki był czas obrotu twojego starego siłownika i znajdź możliwie najbliższą wartość w nowej ofercie. Na przykład, jeśli stary model miał czas 140 s/90°, to nowy odpowiednik będzie miał 120 s/90° (bo 140 s już nie jest produkowane). Różnica jest niewielka i zazwyczaj akceptowalna dla systemu regulacji – siłownik o nieco szybszym czasie (120 s zamiast 140 s) powinien działać poprawnie. Jeśli jednak precyzja czasu jest bardzo krytyczna w Twojej aplikacji, upewnij się u dostawcy, czy dana różnica nie będzie problemem. W przypadku modeli analogowych nowej generacji warto wiedzieć, że czas obrotu można w pewnym zakresie przełączyć (np. 60/90/120 s) za pomocą przełączników DIP​, co daje dodatkową elastyczność.

5. Wyłącznik pomocniczy (AS) – czy potrzebny?: Wiele siłowników jest oferowanych w wersjach z wbudowanym wyłącznikiem pomocniczym (oznaczane literami AS – od ang. Auxiliary Switch). Taki dodatkowy mikroprzełącznik umożliwia np. załączanie pompy lub innego urządzenia po osiągnięciu skrajnej pozycji zaworu przez siłownik. Jeśli Twój stary siłownik miał taki wyłącznik (lub potrzebujesz takiej funkcji), wybierz nowy model z oznaczeniem AS w numerze katalogowym. Nowa generacja AMB 162/182 również oferuje warianty z wbudowanym wyłącznikiem pomocniczym​. Przykładowo, stary model 082H0014 (AMB 162 24V 3-punktowy z AS) należy zastąpić nowym 082H0218 (AMB 162 24V 3-punktowy z AS) – oba posiadają dodatkowy przełącznik pomocniczy. Jeśli dodatkowy wyłącznik nie jest Ci potrzebny, wybierz standardowy model (bez AS).

6. Typ zaworu i sposób montażu: Kolejnym krokiem jest upewnienie się, że nowy siłownik będzie pasował mechanicznie do zaworu, na którym ma być zainstalowany. Siłowniki Danfoss AMB są przeznaczone głównie do współpracy z obrotowymi zaworami mieszającymi Danfossa, takimi jak serie HRB, HRE, HFE (3- i 4-drogowe zawory mieszające) – w tych przypadkach montaż jest bezpośredni, a części montażowe są dostarczane z siłownikiem​. Jeśli Twój siłownik pracuje z takim zaworem Danfoss (np. HRB3, HRE4 itp.), nowy model AMB 162/182 powinien dać się zamontować bez problemu w miejsce starego (wykorzystując tę samą złączkę sprzęgającą trzpień zaworu).

   Jeżeli jednak siłownik jest zainstalowany na zaworze innego producenta – co się zdarza, ponieważ Danfoss oferuje dedykowane adaptery – musisz dobrać lub zachować odpowiedni adapter montażowy. Danfoss trzeciej generacji korzysta z tych samych zestawów przyłączeniowych (adapterów) co poprzednio​. Przykłady popularnych adapterów:

   • Danfoss 082H0250 – adapter do zaworów innych marek: pasuje m.in. do starszych zaworów ESBE, Seltron, Somatherm, Hora, WIP, PAW, Acaso, BRV, IMIT, IMP, IVAR​.

   • Danfoss 082H0253 – adapter do zaworów Honeywell serii V5442/V5433​. 

   • Danfoss 082H0254 – adapter do zaworów ESBE nowego typu (seria VRG) oraz nieprodukowanych już zaworów Danfoss typu RVA​.

   • Danfoss 082H0255 – adapter do zaworów Danfoss serii HRB, HRE (jeśli z jakiegoś powodu nie był dołączony)​.

     Dzięki zastosowaniu odpowiedniego adaptera możliwe jest zamontowanie nowego siłownika AMB na zaworze innej firmy, tak by zamiennik spełniał swoją rolę. Sprawdź więc, czy Twój stary siłownik nie korzysta z takiego adaptera (np. po numerze na części łączącej) i upewnij się, że przy wymianie zachowasz lub zamówisz odpowiedni zestaw przyłączeniowy.

7. Czy potrzebny jest powrót sprężynowy (funkcja bezpieczeństwa)?: Niektóre aplikacje wymagają, by w razie zaniku zasilania siłownik automatycznie wrócił do określonej pozycji (np. zamknął zawór) – realizuje się to za pomocą sprężyny powrotnej wbudowanej w siłownik. Standardowe siłowniki AMB 162/182 nie posiadają sprężyny powrotnej, co oznacza, że w przypadku braku zasilania pozostaną w aktualnym położeniu (nie mają funkcji fail-safe)​. Jeśli Twój stary układ był wyposażony w siłownik ze sprężyną lub wymagasz takiej funkcji bezpieczeństwa, należy to uwzględnić przy doborze zamiennika. Danfoss w serii AMB nie przewidział modelu z wbudowaną sprężyną, natomiast oferuje inne serie napędów z funkcją bezpieczeństwa – przykładem są siłowniki liniowe serii AMV/AME (stosowane do zaworów grzybkowych), w których oznaczenie SD/SU właśnie oznacza sprężynę powrotną w dół lub w górę​. Dla zaworów obrotowych (mieszających) brak bezpośredniego zamiennika Danfossa ze sprężyną – jeśli konieczne jest uzyskanie pozycji awaryjnej, rozważ zastosowanie zasilacza UPS dla siłownika lub specjalnego siłownika bezpieczeństwa innej marki, kompatybilnego z danym zaworem. W większości typowych instalacji CO funkcja ta nie jest jednak wymagana, więc standardowy AMB bez sprężyny będzie odpowiedni (to właśnie oznacza często spotykane stwierdzenie „wersja bez sprężyny” – zwykły siłownik, zatrzymujący się w pozycji w momencie zaniku napięcia).

8. Wybierz nowy model i numer katalogowy: Posiadając powyższe informacje – napięcie, sygnał (2/3-punktowy czy analog), moment (5/10/15 Nm), przybliżony czas obrotu, ewentualnie opcję wyłącznika pomocniczego – możesz zidentyfikować właściwy model zamiennika. Danfoss udostępnia karty katalogowe, w których znajdziesz pełne oznaczenia nowych siłowników AMB 162/182 trzeciej generacji wraz z numerami katalogowymi 082H02xx​. Dla ułatwienia, w kolejnej sekcji zamieszczamy tabelę porównawczą starych i nowych numerów – znajdź w niej numer swojego starego siłownika, a zobaczysz odpowiadający mu nowy numer zamiennika.

Kompatybilność z zaworami i wymagania montażowe

Jak wspomniano, siłowniki AMB 162/182 są projektowane z myślą o zaworach obrotowych Danfoss – głównie typach HRB, HRE, HFE stosowanych w instalacjach centralnego ogrzewania​. Montuje się je bezpośrednio na trzpieniu zaworu za pomocą dołączonej złączki i pierścienia mocującego. W przypadku wymiany starego siłownika Danfoss na nowy, sposób montażu pozostaje taki sam – wystarczy odkręcić śrubę mocującą stary siłownik, zdjąć go z zaworu, założyć nowy siłownik na trzpień i dokręcić śrubę (ewentualnie przełożyć adapter, jeśli był użyty). Pamiętaj, by przed demontażem ustawić oba urządzenia (zawór i siłownik) w znanej pozycji (np. zamknięte/otwarte) – ułatwi to kalibrację po zamontowaniu zamiennika.

Jeżeli używany jest zawór innego producenta, konieczne jest wykorzystanie właściwego adaptera. Na szczęście Danfoss zapewnia szeroką gamę zestawów przyłączeniowych (wymienionych wyżej w kroku 6), które pozwalają zamontować siłowniki AMB na zaworach firm takich jak ESBE, Honeywell, Centra, Meibes i innych​. Jeśli Twój stary siłownik był zamontowany poprzez taki adapter, możesz ponownie go użyć z nowym siłownikiem (są one wstecznie kompatybilne). W razie wątpliwości co do kompatybilności mechanicznej – skonsultuj się z dostawcą lub sprawdź dokumentację Danfoss dla danego adaptera. Dobrze dobrany zamiennik powinien po montażu pracować płynnie z istniejącym zaworem, bez luzów czy naprężeń.

Tabela zamienników – stare vs. nowe numery katalogowe

Poniżej przedstawiamy zestawienie wycofanych numerów katalogowych starych siłowników AMB 162/182 (II generacja) i odpowiadających im dostępnych nowych numerów (III generacja). Tabela pomoże dobrać właściwy zamiennik na podstawie numeru starego urządzenia lub jego opisu:

Legenda: 3-punktowy (3p) – sterowanie 3-punktowe (przekaźnikowe); AS – wersja z wbudowanym przełącznikiem pomocniczym (Auxiliary Switch)​; mod – wersja z sterowaniem analogowym (modulująca). Warto zauważyć, że w niektórych przypadkach jeden nowy model zastąpił dwa różne stare – np. 082H0241 jest zamiennikiem dla 082H0022 i 082H0023, ponieważ nowy analogowy AMB 182 może obsłużyć różne czasy dzięki regulacji. Jeśli Twój stary numer nie widnieje w tabeli, skontaktuj się z dostawcą – powyższe obejmuje główne popularne zamienniki z dokumentacji Danfoss​. 

Podsumowanie

Dobór zamiennika siłownika AMB 162/182 sprowadza się do dopasowania parametrów elektrycznych i mechanicznych nowego urządzenia do starego. Korzystając z powyższych wskazówek oraz tabeli zamienników, można z powodzeniem zastąpić wycofany model nowym odpowiednikiem, zachowując pełną funkcjonalność układu regulacji. W razie wątpliwości zalecamy kontakt z doradcą technicznym lub wsparciem Danfoss – poprawnie dobrany siłownik zapewni bezawaryjną pracę instalacji na kolejne lata. Dzięki trzeciej generacji AMB 162/182 zyskamy przy tym korzyści płynące z nowoczesnych rozwiązań (LED, łatwiejsza obsługa, większa niezawodność), co stanowi wartość dodaną przy modernizacji systemu​.​